viernes, 24 de julio de 2009

Eu coma o sapo ... Cro, cro!


imaxe tomada de Xornal.com


O señor Feijóo ten fame ou abúrreo o GALEGO?

Tengo que pedir perdón a todos los que tienen la paciencia de seguir este blog y no entienden el gallego. Yo estaba convencida que el traductor que tengo en la página funcionaba bien pero hoy comprobé que es una m...
Intenté traducir esta poesía de Curros Enríquez y quedé asombrada con los resultados, pues no se parecía en nada, inventa palabras, deja muchas en gallego y cambia el sentido de todas las frases. Total que no sirve y a partir de ahora en este blog pondré las dos versión en gallego y castellano.



Verxión en galego normativo

NOCTURNO


Da aldea afastada fumegan as tellas;
detrás dos petoutos vai póndose o sol
retornan dos eidos coa noite as ovellas
triscando nas beiras o céspede mol.

Un vello, arrimado nun pau de sanguiño,
o monte atravesa de cara ó piñeiral.
Vai canso; unha pedra topou no camiño
e nela sentou para folgos tomar.


-Ai! -dixo-, que triste,
que triste eu estou!­
E un sapo, que o oía,
repuxo: -Cro, cro!

As ameas tocan!... Tal noite como esta
queimóuseme a casa, morreume a muller
ardeume a xugada na corte, e a besta,
na terra a semente botouse a perder.

Vendín para os trabucos bacelos e hortas
e vou polo mundo dende entón a pedir;
mais cando non topo pechadas as portas,
os cans sáenme a elas e fanme fuxir

Canta, sapo, canta:
ti e eu somos dous!...
E o sapo, choroso,
cantaba: - Cro, cro!

Soliños estamos entrambos na terra,
mais nela un buraco ti encontras e eu non;
a ti non te morden os ventos da serra,
e a min as entrañas e os osos me ron.

Ti, nado nos montes, nos montes esperas,
decote cantando, o teu término ver;
eu, nado entre os homes, durmindo entre as feras;
e morte non acho, si quero morrer.

Xa tocan. .. Recemos,
que din que hai Deus!...
El reza, e o sapo
cantaba: - Cro, cro!

A noite cerraba, e o raio da lúa
nos lívidos cumes comeza a brillar;
corisco que tolle nos albores brúa
e escóitase ó lonxe o lobo ouvear.

O pobre do vello, cos anos cangado,
ergueuse da pedra e o pao recadou;
virou para os ceos o puño pechado
e cara ós touzais rosmando marchou. ..

Cos ollos seguíndoo
na escura extensión,
o sapo quedouse
cantando: -Cro, cro!

Verxión en castelán




NOCTURNO


De la aldea lejana humeaban las tejas;
detrás de los peñascos se va poniendo el sol
retornan de los campos con la noche las ovejas
mordisqueando en las orillas el césped tierno.

Un viejo, apoyándose en un palo de aladierna,
el monte atraviesa hacia el pinar.
Va cansado; una piedra encontró en el camino
y en ella se sentó para alientos tomar.

-¡Ay! -dijo-, que triste,
que triste yo estoy!­
Y un sapo, que lo oía,
repuso: -¡Cro, cro!

¡Las almenas tocan!... Tal noche como esta
se me quemó la casa, me murió la mujer
me ardió la yunta en la cuadra, y la yegua,
en la tierra la semilla se echó a perder.

Vendí para los impuestos viñedos y huertas
y voy por el mundo desde entonces a pedir;
pero cuando no encuentro cerradas las puertas,
los perros me salen a ellas y me hacen huir

¡Canta, sapo, canta:
tu y yo somos dos!...
Y el sapo, lloroso,
cantaba: -¡ Cro, cro!

Solitos estamos los dos en la tierra,
pero en ella un agujero tu encuentras y yo no;
a ti no te muerden los vientos de la sierra,
y a mí las entrañas y los huesos me roen.

Tu, nacido en los montes, en los montes esperas,
diariamente cantando, tu término ver;
yo, nacido entre los hombres, durmiendo entre las fieras;
y muerte no hallo, sí quiero morir.

Ya tocan. ... Recemos,
¡que dicen que hay Dios!...
Él reza, y el sapo
cantaba: - Cro, cro!

La noche cerraba, y el rayo de luna
en las lívidas cumbres comienza a brillar;
el frío de la noche que paraliza en los albores brama
y se escucha a lo lejos el lobo aullar.

El pobre viejo, con los años agobiado,
se irguió de la piedra y el palo recogió;
giró hacia los cielos el puño cerrado
y hacia las robledas refunfuñando marchó. ..

Con los ojos siguiéndolo
en la oscura extensión,
el sapo se quedó
cantando: -Cro, cro!




Verxión orixinal
NOUTURNIO

Da aldea lexana fumegan as tellas;
detrás dos petoutos vai póndose o sol
retornan prós eidos coa noite as ovellas
tiscando nas beiras o céspede mol.

Un vello, arrimado nun pan de sanguiño,
o monte atravesa de cara ó pinar.
Vai canso; unha pedra topou no camiño
e nela sentouse pra folgos tomar.

-¡Ai! -dixo-, ¡que triste,
que triste eu estou!­
I on sapo, que o oía,
repuxo: -¡Cro, cro!

¡Ás ánemas tocan!... Tal noite como esta
queimóuseme a casa, morreume a muller
ardeume a xugada na corte, i a besta,
na terra a semente botouse a perder.

Vendín prós trabucos bacelos e hortas
e vou polo mundo de entón a pedir;
mais cando #blgtk08#non topo pecháda-las portas,
os cans sáienme a elas e fanme fuxir

Canta, sapo, canta:
¡ ti e eu somos dous!...
I o sapo, choroso,
cantaba: -¡ Cro, cro!

Soliños estamos antrambos na terra,
mais nela un buraco ti alcontras i eu non;
a ti non te morden os ventos da serra,
i a min as entranas i os osos me ron.

Ti, nado nos montes, nos montes esperas,
decote cantando, teu térmeno ver;
eu, nado entre os homes, dormento entre as feras;
e morte non acho, si quero morrer.

Xa tocan. .. Recemos,
¡que dicen que hai Dios!...
El reza, i o sapo
cantaba: -¡ Cro, cro!

A noite cerraba, i o raio da lúa
nas lívidas cumes comenza a brilar;
curisco que tolle nos álbores brúa
i escóitase ó lexos o lobo oubear.

O probe do vello, cos anos cangado,
ergueuse da pedra i o pau recadou;
virou para os ceos o puño pechado
e cara ós touzales rosmando marchou. ..

Cosollos seguíndoo
na escura estensión,
o sapo quedouse
cantando: -¡Cro, cro!



jueves, 23 de julio de 2009

O mellor enxoval da vida




Di Cicerón en "Lelio, da amizade".

...Aínda que me estraña que con aquela soberbia e insolencia súa puidese ter a alguén coma amigo. E do mesmo modo, que dixen, que o seu carácter non puido proporcionarlle verdadeiros amigos, así
a riqueza de moitos poderosos exclúe as amizades FIEIS. Pois non só a Fortuna é cega ela mesma, senón xeralmente fai cegos tamén a aquel a quen a abrazou; e así case sempre se deixan levar polo desdén e a arrogancia e nada hai máis intolerable que un necio afortunado. E isto pode verse en moitos que antes eran dun carácter afable e que, co mando, o poder e a prosperidade, cambian: AS ANTIGAS AMIZADES SON DESPREZADAS POR ELES E ENTRÉGANSE ÁS NOVAS.
Pero que máis necio que, como poden moito polas riquezas, recursos, influencias, procuran as demais cousas que son procuradas con cartos, serventes, vestidos magníficos, vasos preciosos e non procuran amigos, por dicir así, o mellor enxoval da vida e o máis fermoso?.



Versión orixinal (Lelio, De amicitia (XV)
54.- Quamquam miror, illa superbia et importunitate si quemquam amicum habere potuit. Atque ut huius, quem dixi, mores veros amicos parare non potuerunt, sic multorum opes praepotentium excludunt amicitias fideles. Non enim solum ipsa Fortuna caeca est sed eos etiam plerumque efficit caecos quos complexa est; itaque efferuntur fere fastidio et contumacia nec quicquam insipiente fortunato intolerabilius fieri potest. Atque hoc quidem videre licet, eos qui antea commodis fuerint moribus, imperio, potestate, prosperis rebus immutari, sperni ab iis veteres amicitias, indulgeri novis. 55.- Quid autem stultius quam, cum plurimum copiis, facultatibus, opibus possint, cetera parare, quae parantur pecunia, equos, famulos, vestem egregiam, vasa pretiosa, amicos non parare, optimam et pulcherrimam vitae, ut ita dicam, supellectilem?
...

martes, 21 de julio de 2009

Quen se atreve a interpretar os soños de Ovidio?



Era de noite; o sono pechou os meus ollos fatigados,
e tales visións sementaron o terror no meu ánimo.
Na aba dun monte mirando cara ao Mediodía
había un sacro bosque cuberto de aciñeiras,
en cuxas pólas refuxiábanse innumerables aves;
ao pé estendíase un prado rebordante de verdor,
humedecido polo dioivo sonoro dun pequeno regato.

Quixen defenderme da calor baixo a sombra das árbores,
pero ata ao abrigo das súas pólas sentíame sufocado.
De súbito, pacendo as herbas coas flores silvestres,
destacouse ante a miña vista unha tenreira máis branca
que a neve cando acaba de caer e non tivo aínda
tempo de converterse en líquidos dioivos, e máis que
a escuma buliciosa do leite da ovella no momento de
ser muxida. Un touro acompañábaa, o seu feliz esposo;
recostase xunto a ela no brando chan, e mentres tendido
rumía lentamente as herbas que lle devolvía o estómago
e aliméntase de novo co xa pastado, o soño vén de súpeto
a quitarlle as forzas e deixa caer en terra a súa cabeza,
temida polos cornos.

Entón un corvo curta os aires con rápidas ás;
chega a pousarse, grallando, sobre a verde alfombra, e afunde tres veces
o seu insolente bico no peito da branca tenreira,
arrincándolle tiras como a mesma neve. A tenreira,
indecisa un intre, abandona por fin o prado e ao touro,
levando no albo peito o sinal dunha mancha negra,
e así que ve de lonxe o seu rabaño nos pracenteiros pastos, pois
máis lonxe pastaban as viciosas herbas, corre
apresurada a mesturarse entre o rabaño e busca
o sustento nun chan máis fértil.

Ea, dime, intérprete dos pesadelos nocturnos,
sexas quenqueira, se entrañan algo verdadeiro,
que significan estas visións? Así lle preguntei, e,
así me contestou o intérprete dos soños da noite,
reflexionando con detención sobre estas aparicións:

«A calor que pretendías evitar co toldo das móbiles follas,
sen conseguilo, era o lume do teu sangue; a vaca era a túa amada;
a branca cor convenlle como a ningunha,
e ti o touro que seguía as súas pegadas;
o corvo que afundiu o agudo bico no seu peito
é unha vella terceira que pretende corromper a súa disposición;
a vaca que abandonou ao touro significa a indiferenza
con que te abandona no teu leito solitario,
e a lividez e as negras manchas advertidas no seu
peito revelan a torpeza do adulterio que deshonra á túa amada.»

Así dixo o intérprete; palidéceo o meu rostro, falto de sangue,
e nos meus ollos reinou unha sombría noite.





Ovido, Amores (III, V)

'Nox erat, et somnus lassos submisit ocellos;
terruerunt animum talia visa meum:
Colle sub aprico creberrimus ilice lucus
stabat, et in ramis multa latebat avis.
area gramineo suberat viridissima prato,
umida de guttis lene sonantis aquae.
ipse sub arboreis vitabam frondibus aestum-
fronde sub arborea sed tamen aestus erat-
ecce! petens variis inmixtas floribus herbas
constitit ante oculos candida vacca meos,
candidior nivibus, tunc cum cecidere recentes,
in liquidas nondum quas mora vertit aquas;
candidior, quod adhuc spumis stridentibus albet
et modo siccatam, lacte, reliquit ovem.
taurus erat comes huic, feliciter ille maritus,
cumque sua teneram coniuge pressit humum.
Dum iacet et lente revocatas ruminat herbas
atque iterum pasto pascitur ante cibo,
visus erat, somno vires adimente ferendi,
cornigerum terra deposuisse caput.
huc levibus cornix pinnis delapsa per auras
venit et in viridi garrula sedit humo,
terque bovis niveae petulanti pectora rostro
fodit et albentis abstulit ore iubas.
illa locum taurumque diu cunctata relinquit--
sed niger in vaccae pectore livor erat;
utque procul vidit carpentes pabula tauros--
carpebant tauri pabula laeta procul--
illuc se rapuit gregibusque inmiscuit illis
et petiit herbae fertilioris humum.
Dic age, nocturnae, quicumque es, imaginis augur,
siquid habent veri, visa quid ista ferant.'
Sic ego; nocturnae sic dixit imaginis augur,
expendens animo singula dicta suo:
'Quem tu mobilibus foliis vitare volebas,
sed male vitabas, aestus amoris erat.
vacca puella tua est--aptus color ille puellae;
tu vir et in vacca conpare taurus eras.
pectora quod rostro cornix fodiebat acuto,
ingenium dominae lena movebat anus.
quod cunctata diu taurum sua vacca reliquit,
frigidus in viduo destituere toro.
livor et adverso maculae sub pectore nigrae
pectus adulterii labe carere negant.'
Dixerat interpres. gelido mihi sanguis ab ore
fugit, et ante oculos nox stetit alta meos.

lunes, 20 de julio de 2009

Boa Viaxe Frank McCourt



O escritor Frank McCourt, gañador dun Premio Pulitzer en 1997 polas "Cinzas de Ánxela (Angela's Ashes), faleceu este domingo aos 78 anos de idade.


As Cinzas de Anxela ten unha maxia que atrapa. McCourt inscríbese nun realismo cruel e descarnado emparentado con Dickens. Sen dispositivos de tempo nin espazo, narra linealmente os sucesos da súa infancia e adolescencia e rescátaos da súa memoria sesenta anos despois.Con este libro é como se quixera liberar as vellas pantasmas.

O segundo parágrafo do libro é o seu mellor resumo: "Cando rememoro a miña nenez pregúntome como sobrevivín. Foi, claro, unha infancia miserable: a infancia feliz dificilmente vale a pena para ninguén. Peor que a infancia miserable común é a infancia miserable irlandesa, e peor aínda é a infancia miserable católica irlandesa".

É un dos libros dos que despois de varios anos de lelo aínda conservo fresco na miña memoria.
Grazas Frank McCourt por escribilo.