Abelaira /Abeleira / abelaneira / abraira

Pertencente á familia das betuláceas, hai unhas quince especies diferentes de abeleira, algunhas arbustivas e outras arbóreas. A súa utilización remóntase ao Neolítico, existindo documentos que proban que tanto a súa froita como a súa madeira xa se utilizaban no S. IV a.C.

Mide entre 3 e 8 metros de alto, pero pode chegar ata os 15. As súas pólas parten desde a base e normalmente non se afastan moito da terra, cara á que se inclinan as súas candeas colgantes. As súas raíces son pouco profundas, longas e nodosas e o seu tronco posúe unha cortiza de cor marrón pálido ou gris e profundamente estriada. A súa madeira é dura, flexible e moi resistente. Aínda que a madeira da abeleira non foi apreciada como leña tradicionalmente, é moi flexible e resistente é utilizouse en cestería e marquetería, construción de mobles e instrumentos musicais.

A abeleira áchase fortemente ligada ao ocultismo sendo así que as pólas de abeleira bifurcadas utilizábanse para descubrir tesouros ocultos, augas ou aos culpables de fechorías.
Críase ademais que comendo abelas obtíñase a sabedoría e o coñecemento por iso os druídas portaban unha vara branca de abeleira xa que se supuña que os dotaba cos seus dons adivinatorias.
Na tradición grega e romana a abeleira está consagrado a Hécate, deusa da maxia e a bruxería; tamén Apolo, deus do sol, regalaría unha vara de abeleira (noutras versións da lenda de oliveira) ao deus Hermes (Mercurio) cando este inventou a lira e lla regalou ao deus do sol, con esta vara, separou Hermes a dúas serpes que loitaban en mortal combate e que se enroscaron ao redor da mesma, converténdose no caduce, símbolo dos heraldos.
A abeleira "Coll" ocupa un lugar do calendario arbóreo celta. Dentro das linguas de orixe céltica atopamos o termo "coll" en moitos nomes propios e topónimos e a mesma Escocia era chamada polos romanos Caledonia (polo nome dunha das tribus que a habitaban), aínda que a etimoloxía deste nome non está de todo clara, segundo a versión máis aceptada viría significar "Outeiro das Abeleiras" ("Coll", Abeleira e "Dun", Outeiro).
Para os celtas as abeleiras simbolizaban a sabedoría e eran utilizadas tamén para atraer a prosperidade e a fertilidade ás terras e á tribo. Árbore sacra e cortar unha chegou a estar castigado coa morte, de feito crese que os druídas utilizaban varas de abeleira tanto para labores adivinatorios como para atopar auga, obxectos perdidos e/ou metais.A abeleira e as súas froitas foron utilizadas tamén como talismáns na sabedoría popular durante toda a Idade Media e a Idade Moderna.
Na mitoloxía nórdica a abeleira é tamén a "Árbore da Sabedoría e está consagrado a Thor, deus do trono.
A asociación da abeleira e os súas froitas coa fertilidade atopámola en multitude de culturas ao longo de toda a historia, así en Normandía (norte de Francia) golpeábase tres veces cunha vara de abeleira ás vacas para asegurarse de que desen leite e en Hannover (Alemaña) era costume berrar "abelás! abelás!" aos recentemente casados; ademais a noiva repartía abelás ao terceiro día da súa voda, como símbolo de que o matrimonio fora consumado.
A relación da abeleira co mundo das fadas atopámola en numerosas culturas e tradicións antigas, por exemplo na xermánica. Nun dos contos máis famosos e tradicionais dos irmáns Grimm, a Cincenta (a versión orixinal e non a adaptación infantil que actualmente é máis popular) non existe fada madriña algunha senón que a protagonista planta un brote (ou unha poliña) de abeleira na tumba da súa nai, onde crecerá unha fermosa árbore que a axudará a cumprir os seus desexos.
Críase que comendo a froita da abeleira esta transmitía coñecementos, inspiración poética e habilidades máxicas, pois neles concentraríase toda a sabedoría da árbore. As coroas de abeleria e as restras feitas de abelas eran talismáns protectores, unha boa colleita de abelás significaba que ese ano nacerían moitos nenos e durante a noite de Samhain as mozas e os amantes queimaban estas froitas para que revelasen os nomes dos futuros esposos ou o seu porvir como parella.

As súas follas posúen propiedades antiinflamatorias e antihemorráxicas e a casca da abelá utilízase como diurético aínda que paradoxalmente a abelá tamén se utilizou como remedio popular cando un neno mollaba a cama.